ใบความรู้ที่ 2 เรื่อง พื้นฐานวาดภาพสวยงาม (องค์ประกอบศิลป์)

ใบความรู้ที่ 2 เรื่อง พื้นฐานวาดภาพสวยงาม

(องค์ประกอบศิลป์)

กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 3

1. เส้น

          เส้น  หมายถึง  การเขียนจุด เรียงกันไปอย่างต่อเนื่อง ตามทิศทางที่ต้องการ เส้นที่ใช้ในงานศิลปะแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ เส้นตรง และเส้นโค้ง

          1.1 เส้นตรง  คือ  เส้นที่ลากเป็นแนวตรง ไม่หักเหไปทางใดทาง

หนึ่ง ซึ่งเส้นตรงมีอยู่หลายแบบ เช่น เส้นตรงแนวตั้ง เส้นตรงแนวนอน เส้นตรงแนวเฉียง เป็นต้น
               1.1.1  เส้นตรงแนวตั้ง เป็นเส้นที่ให้ความรู้สึกมั่นคง แข็งแรง

เส้นตรงในแนวตั้ง

               1.1.2  เส้นตรงในแนวนอน เป็นเส้นตรงที่ให้ความรู้สึกสงบนิ่ง

ไม่เคลื่อนไหว แสดงถึงความกว้าง

เส้นตรงในแนวนอน

               1.1.3  เส้นตรงในแนวเฉียง   เป็นเส้นที่ให้ความรู้สึกเคลื่อนไหว ไม่

อยู่นิ่ง ไม่มั่นคง

เส้นตรงในแนวเฉียง

              1.1.4   เส้นหยัก  เป็นเส้นที่ให้ความรู้สึกเคลื่อนไหว ไม่สงบ
นิ่ง รุนแรง

          1.2  เส้นโค้ง  คือ  เส้นที่ลากเป็นแนวโค้ง หักเหไปตามทิศทางตามต้องการ ไม่เป็นเหลี่ยม เส้นโค้งมีหลายแบบ ซึ่งแต่ละแบบก็จะให้ความรู้สึกแตกต่างกันไป เช่น

               1.2.1  เส้นโค้งแบบขดก้นหอย เป็นเส้นที่มีลักษณะเป็นรูปวงกลม

หรือวงรี ซึ่งเส้นแบบนี้จะให้ความรู้สึกไม่แน่นอน หมุนวน สับสนเป็นต้น

               1.2.2  เส้นโค้งแบบธรรมดาทั่วไป เป็นเส้นโค้งที่มีลักษณะต่าง ๆ ที่ไม่ใช่เป็นรูปวงกลม หรือวงรี ซึ่งเส้นแบบนี้จะให้ความรู้สึกอ่อนโยน นิ่มนวล สวยงาม ร่าเริง เป็นต้น

 2.  รูปร่าง และรูปทรง

          2.1  รูปร่าง  หมายถึง  สิ่งที่มีลักษณะเป็น 2 มิติ มีความกว้างและ

ความยาว เช่น ภาพเขียน วัตถุที่มีผิวเรียบ เป็นต้น

          2.2  รูปทรง  หมายถึง  สิ่งที่มีลักษณะเป็น 3 มิติ มีความกว้าง ความยาวและความหนา หรือ ความลึก เช่น รูปปั้นแกะสลัก รูปปั้นอนุสาวรีย์ต่าง ๆ เป็นต้น

รูปร่างของซองจดหมาย

รูปทรงของขวด

3.  สี

ในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมรอบตัวเรา มีสีสันต่างๆ มากมาย ซึ่งเรา

สามารถแบ่งสีสันต่าง ๆ ออกเป็น 2 ประเภท คือ สีจากธรรมชาติและสีที่มนุษย์สร้างขึ้น

ตัวอย่างสีจากธรรมชาติ

ตัวอย่างสีที่มนุษย์สร้างขึ้น

          สีที่มนุษย์สร้างขึ้น เพื่อใช้ในงานศิลปะ มีมากมายหลายชนิด เช่น สีเทียน สีดินสอ สีโปสเตอร์ เป็นต้น แต่ไม่ว่าจะเป็นสีชนิดใด จะมีแม่สีที่เหมือนกันได้แก่
          แม่สีหรือสีขั้นที่ 1     คือ สีที่ไม่มีสีใดๆ สามารถมาผสมกันให้เกิดเป็นสีของแม่สีได้
          แม่สีมี 3 สีได้แก่        สีแดง สีน้ำเงิน และสีเหลือง
          ถ้าเราแม่สีมาผสมกันทีละสองสี จะได้สีที่เราเรียกว่า สีขั้นที่ 2

          ดังนั้นสีขั้นที่ 2 คือ สีที่เกิดจากการนำแม่สีจำนวน 2 สี มาผสมกัน ได้แก่ สีส้ม สีเขียว และสีม่วง

4.  พื้นผิว

          พื้นผิว หมายถึง ลักษณะผิวด้านนอก ของวัตถุต่างๆ ซึ่งเมื่อเราได้สัมผัส

แล้ว จะให้ความรู้สึกต่างๆ กัน เช่น หยาบ นุ่ม ขรุขระ เป็นต้น ในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมรอบตัวเรา วัตถุจะมีพื้นผิวแตกต่างกันไปตามลักษณะของวัตถุชนิดนั้น

          การรับรู้สภาพพื้นผิวธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สามารถทำได้ ดังนี้

          1.  การสังเกตด้วยตา  เป็นการสังเกตพื้นผิวเบื้องต้น โดยดูว่าสิ่งที่เห็นเป็นวัตถุชนิดใด และน่าจะมีพื้นผิวอย่างไร
          2.  การสัมผัสด้วยมือ และผิวหนังส่วนอื่น  เป็นการใช้อวัยวะส่วนมือและผิวหนัง
 จับ ถู ลูบคลำวัตถุ เพื่อให้แน่ใจว่าวัตถุชิ้นนั้นมีพื้นผิวอย่างไร

ใบความรู้ที่ 1 เรื่องพื้นฐานวาดภาพสวยงาม (ศิลปะรอบตัวเรา)

ใบความรู้ที่ 1 เรื่อง พื้นฐานวาดภาพสวยงาม

(ศิลปะรอบตัวเรา)

กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ ระดับชั้นประถมศึกษา

1 . การสังเกตธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม

ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมรอบตัวเรา มีความงดงามแตกต่างกันไป เช่น

ป่าไม้ ภูเขา ทะเล เป็นต้น ซึ่งสิ่งเหล่านี้ เราสามารถถ่ายทอดเป็นภาพวาดที่สวยงามได้ในการสังเกตธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม  ควรฝึกใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 5 คือ หู ตา จมูก ปาก และมือ โดยเฉพาะตา ในทางศิลปะ เราจะดูว่าภาพที่สังเกตนั้น มีองค์ประกอบอะไรบ้าง เช่น ประกอบไปด้วยเส้นแบบใด มีรูปร่าง  รูปทรง สี หรือพื้นผิวเป็นอย่างไร

วิธีการสังเกตโดยใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 5 มี ดังนี้

     
          ตา          ใช้มองลักษณะภายนอกว่า สิ่งที่มองเห็นนั้น มีลักษณะอย่างไร เช่น มีรูปร่าง รูปทรงอย่างไร มีสีอะไรบ้าง เป็นต้น

          หู          ใช้ฟังเสียงของสิ่งต่างๆ ว่ามีเสียงดังอย่างไร เช่น มีเสียงดังเสียงเบา มีเสียงแหลมทุ้ม เป็นต้น

          จมูก          ใช้ดมกลิ่นของสิ่งต่าง ๆ ว่ามีกลิ่นอย่างไร เช่น มีกลิ่นหอม มีกลิ่นเหม็น มีกลิ่นฉุน เป็นต้น

          ปาก          ใช้ชิมรสให้รู้ว่าสิ่งต่างๆ มีรสชาติอย่างไร เช่น มีรสเผ็ด รสหวาน มีรสเปรี้ยว เป็นต้น

          มือ          ใช้สัมผัสพื้นผิวต่างๆ ว่ามีลักษณะอย่างไร เช่น ผิวหยาบ ผิวนุ่ม ผิวลื่น ผิวขรุขระ เป็นต้น

2. เส้นตรงในธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม

สิ่งในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมรอบตัวเรา ที่มีลักษณะเป็นเส้นตรง

สามารถสังเกตเห็นได้ในชีวิตประจำวัน เช่น แนวเส้นตรงของตึก อาคาร บ้านเรือน แนวเส้นตรงของเสาไฟฟ้า แนวเส้นตรงของต้นไม้บางชนิด เป็นต้น ซึ่งลักษณะเส้นตรงที่พบเห็นจะมีหลายแบบดังตัวอย่าง

เส้นตรงในแนวตั้ง

เส้นตรงในแนวนอน

เส้นตรงในแนวเฉียง

3. เส้นโค้งในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

เส้นโค้งที่มีอยู่ในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมมีหลายลักษณะสังเกตได้จาก

สิ่งที่อยู่รอบ ๆ ตัว เช่น แนวเส้นโค้งของจาน แนวเส้นโค้งของพวงมาลัยรถยนต์ แนวเส้นโค้งของผลส้ม เป็นต้น

4. รูปร่าง รูปทรงในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

รูปร่างและรูปทรงเป็นลักษณะของสิ่งต่างๆ ที่มีอยู่ในธรรมชาติและ

สิ่งแวดล้อมรอบตัวเรา ฉะนั้นเราจึงต้องสังเกตและจดจำให้ได้ว่า สิ่งที่เรามองเห็นในธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมนั้นมีรูปร่าง รูปทรงเป็นอย่างไร

เช่น

รูปร่างของใบไม้

รูปทรงของไข่ไก่

รูปทรงอิสระของดาวทะเล

รูปทรงกระบอกของขวด

ข้อควรจำ

          รูปทรง          เป็นสิ่งที่เรามองเห็นเป็น 3 มิติ  คือ มีความกว้าง ความยาว และความหนา หรือความลึก เป็นต้น
          รูปร่าง          เป็นสิ่งที่เรามองเห็นเป็นด้านเดียว หรือเห็นเฉพาะเส้นขอบนอกของวัตถุ เป็นภาพ 2 มิติ คือ มีความกว้าง และความยาว

5. สีในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

สีในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมมีหลากหลายสี เราควรฝึกสังเกตและ

จดจำไว้ว่า สิ่งใดมีสีอะไรบ้าง ซึ่งอาจแบ่งประเภทของสีในธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมออกเป็น 2 ประเภท คือ สีที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และสีที่มนุษย์สร้างขึ้น
          1)  สีที่เกิดขึ้นเองในธรรมชาติ  เป็นสีที่เกิดจากการสร้างสรรค์ของ
ธรรมชาติ เช่น สีของใบไม้ ต้นไม้ และดอกไม้ สีของก้อนเมฆ สีของสัตว์ต่าง ๆ สีของดิน เป็นต้น

สีเหลืองของผลส้ม

สีเขียวของใบไม้

สีแดงของปลาดาว

สีม่วงของดอกบัว

2)  สีที่มนุษย์สร้างขึ้น  เป็นสีที่มนุษย์ได้ประดิษฐ์ขึ้นมาเพื่อ

เลียนแบบสีในธรรมชาติ และนำเอามาใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน เช่น สีของเสื้อผ้า สีของของใช้ สีของของเล่น สีของเครื่องใช้ต่าง ๆ เป็นต้น

ตัวอย่างสีที่มนุษย์สร้างขึ้น

6. พื้นผิวในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
          สิ่งที่อยู่ในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมมักจะมีพื้นผิวที่ต่างกัน เช่น
เปลือกไม้ที่พื้นผิวขรุขระ กระดาษทรายมีพื้นผิวหยาบ เป็นต้น
          นอกจากเราจะใช้ตาดูสภาพพื้นผิวภายนอกแล้ว เรายังใช้มือหรือผิวหนังส่วนอื่น แตะลูบคลำวัตถุนั้น แต่ต้องระมัดระวังวัตถุบางอย่างที่เป็นอันตรายเช่น วัตถุที่มีหนาม วัตถุที่มีความคม เป็นต้น วัตถุที่เป็นอันตรายจะใช้วิธีการสังเกตโดยการดูแทนการสัมผัสโดยตรง

ผิวมีหนามแหลมของกระบองเพชร